Thuyết tiến hoá của Darwin.
Giữa thế kỷ 19, Charles
Darwin – nhà tự nhiên học người Anh đưa ra một học thuyết quan trọng về nguồn gốc
của loài do chọn lọc tự nhiên, sau này được biết đến dưới cái tên “Thuyết tiến
hoá của Darwin”. Theo ông, những cá thể mang các tính trạng có lợi sẽ có nhiều
cơ hội sống sót và sinh sản hơn là các cá thể mang các tính trạng không có lợi.
Suy rộng ra điều này có nghĩa là, trong quá trình tiến hoá, mọi sinh vật sẽ phải
thay đổi để phù hợp với môi trường sống và chỉ những loài nào mạnh nhất, kịp
thay đổi thích nghi mới tồn tại và phát triển đến ngày nay.
Câu chuyện Wayne Rooney.
Kết thúc mùa bóng trước,
dù tiền đạo Wayne Rooney ghi được 27 bàn thắng nhưng Manchester United (MU) vẫn
chỉ về hạng nhì tại giải ngoại hạng. Bắt đầu mùa giải mới, với mục tiêu giành lại
chức vô địch, MU đã có hàng loại thay đổi nhân sự, trong đó phải kể đến bản hợp
đồng với vua phá lưới Van Persie. Thật khó có thể ngờ, từ vị trí là cầu thủ
không thể thiếu trên hàng công, chỉ sau mấy tháng Rooney đã đứng trước nguy cơ
trở thành cầu thủ dự bị. Biết cậu học trò cưng khó có thể cạnh tranh với Van
Persie ở vị trí tiền đạo, huấn luyện viên Ferguson đã cho Rooney cơ hội mới
trong vai người kiến thiết. Rooney đã không phụ niềm tin của thầy, anh vui vể
nhận nhiệm vụ mới và đang rất thành công ở vai trò tiền vệ chuyền bóng cho Van
Persie ghi bàn. Ai đã từng đá bóng, đều hiểu cảm giác đang là người được chuyền
bóng ghi bàn, nay phải lùi về làm công việc chuyển bóng cho người khác ghi bàn
sẽ khó chịu như thế nào. Và anh không những vượt qua trạng thái tâm lý khó khăn
này mà còn thể hiện mình cũng có thể làm tốt vai trò của một tiền vệ qua từng
trận đấu. Quá sớm để nói rằng, anh có thành công ở vai trò tiền vệ như anh từng
thành công trong vai trò tiền đạo hay không, nhưng chắc chắn một điều, Rooney
đã có một sự chuyển mình rất lớn cả về trạng thái tâm lý lẫn kỹ năng đá bóng.
Câu chuyện của Apple và iPhone.
Ngày hôm nay, hầu như tất
cả mọi người đều nhận thức và cảm nhận được sự thay đổi đang diễn ra xung quanh
chúng ta như thế nào, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh doanh. Cách đây hơn năm
năm, khi Apple tung ra điện thoại iPhone, nhiều đại gia trong ngành điện thoại
di động đều cười khẩy một thứ mà theo họ mô tả là “điện thoại tả pí lù” vì
iPhone kết hợp rất nhiều tính năng như: sổ tay điện thử, điện thoại thông minh,
máy nghe nhạc, trò chơi điện tử, công cụ lướt web, máy chụp hình… trong cùng một
chiếc điện thoại. Thực tế diễn ra như thế nào mọi người đều đã biết, iPhone đã
tạo nên cuộc cách mạnh trong thị trường điện thoại di động. Ngày nay tất cả các
hãng điện thoại di động cao cấp đều đi theo hướng mà iPhone là người tiên
phong. Apple đã có bước chuyển đổi cách mạng từ công ty chỉ chuyên sản xuất máy
tính đồ họa thành công ty điện tử giải trí cung cấp máy tính thời trang, máy
nghe nhạc, điện thoại di động và máy tính bảng. Tháng 8 – 2012, Apple đã vượt
qua Microsoft trở thành công ty Mỹ có giá trị thị trường lớn nhất lịch sử.
Câu chuyện Samsung và vị Chủ
tịch Lee.
Một câu chuyện khác trong
lĩnh vực điện tử gia dụng. Hơn mười năm trước nếu ai so sánh Samsung với hai
hãng điện tử hàng đầu thế giới Sony hay Panasonic chắc đều bị coi là không bình
thường. Nhưng Lee Kun Hee, vị Chủ tịch của Samsung không chấp nhận sự thua kém
này. Ông đã tiến hành cuộc cách mạng, từ một vị trí gần như vô danh trên bình
diện quốc tế, ngày nay Samsung chiếm vị trí đáng nể trên bản đồ thế giới trong
lĩnh vực điện tử gia dụng. Khi cả Sony và Panasonic đều đang vật lộn trong thua
lỗ, quí 3-2012, lần thứ tư liên tiếp trong vòng một năm Samsung phá vỡ kỷ lục
doanh thu và lợi nhuận quí. Lee Kun Hee đã biến Samsung từ một công ty sản xuất
hàng điện tử rẻ tiền, chất lượng thấp thành một Samsung chất lượng cao, mẫu mã
hiện đại.
Chuyển đổi khi đang thành
công.
Có ý nghĩa cho rằng chỉ cần
thay đổi khi kết quả công việc không tốt. Tất nhiên trong tình huống đó, sự
thay đổi là điều miễn bàn. Tuy nhiên trong hai trường hợp Apple và Samsung, hai
công ty đều tiến hành cuộc cách mạng chuyển đổi ngay trong lúc họ đag có những
thành công nhất định. Apple trước khi tung iPhone, vẫn đang thành công với máy
nghe nhạc iPod, nhưng Steve Jobs, thuyền trưởng của “Quả táo” thời điểm đó quyết
định Apple cần chiếm lĩnh thị trường điện thoại di động. Apple đã chuyển đổi từ
công ty thành công trong lĩnh vực máy tính đồ hoạ và máy nghe nhạc nén thành
công ty vĩ đại trong lịch vực điện tử giải trí thân thiện với người sử dụng.
Samsung của Lee Kun Hee cũng chuyển đổi từ một công ty điện tử Hàn Quốc tầm quốc
gia thành hãng điện tử thành công tầm thế giới. Và cả Apple và Samsung đều thực
hiện được kỳ tích này trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu vẫn chưa qua giai đoạn
suy thoái.
Khi doanh nghiệp phát triển,
muốn nâng tầm lên tầng cao mới không thể chỉ dừng lại ở những thay đổi nhỏ mang
tính cải tiến. Muốn chuyển mình lên đẳng cấp cao hơn, cần những cuộc cách mạng,
cần sự thay đổi mạnh mẽ trong tất cả, từ định hướng, tầm nhìn đến cơ cấu tổ chức,
giải pháp thiết bị, công nghệ… Điều này đúng cho cả tổ chức lẫn con người.
Chúng ta đều biết tăng trưởng cơ học dựa trên sự cố gắng hay quen tay chỉ có thể
giúp cải thiện được tốt đa 10-15%. Nếu muốn tăng trưởng trên 30% bắt buộc phải
có thay đổi trong phương thức hay cách thực hiện. còn nếu muốn con số đó nhiều
hơn 50% thì cần cuộc cách mạng chuyển đổi trong toàn bộ tổ chức hay như cách
nói của vị Chủ tịch Samsung: “Hãy thay đổi tất cả, trừ vợ và con bạn”.
Biết là vậy, nhưng sẽ
không dễ dàng tự chuyển đổi khi kết quả công việc không tồi. Tại sao tôi phải
thay đổi? Liệu việc thay đổi này có giúp kết quả công việc tốt hơn không? Tôi
được lợi gì khi thay đổi?... Các câu hỏi đó luôn diễn ra trong quá trình chuyển
đổi của tổ chức. Để triển khai dự án iPhone, Steve Jobs đã phải tuyển chọn những
gã “khùng” trong Apple, cách ly họ với những công việc thường nhật của các
phòng ban khác, để họ không bị rào cản của những thành công trong quá khứ ngăn
cản sự sáng tạo. Còn Lee Kun Hee khi bổ nhiệm Eric Kim – một người nước ngoài
phụ trách tiếp thị đã từng tuyên bố: “Bất cứ ai cản trở Eric Kim đều phải chết”.
Quá trình chuyển đổi luôn
là quá trình khó khăn và nhiều trở ngại. Trở ngại đầu tiên chính từ những người
trong nội bộ công ty, những công thần của ngày hôm qua. Người thuyền trưởng cần
phải chuẩn bị và thuyết phục được những vị “lão thành” này ủng hộ công cuộc
chuyển đổi, thậm chí cần lường trước cả những tình huống xấu nhất. Cuộc chơi
kinh doanh như chuyển độ của vòng xoắn ốc, bạn dừng lại hay đi với tốc độ của
ngày hôm qua đồng nghĩa với việc bạn sẽ bị người khác vượt qua và loại bỏ. Điều
quan trọng nhất trong cuộc đua này là bạn đừng để bị loại ra khỏi cuộc chơi.
Còn trong cuộc chơi khi thời cơ đến, nắm bắt được cơ hội bạn sẽ lại thành công.
Năm 2012, trong bối cảnh
bất ổn của kinh tế toàn cầu, nền kinh tế nước nhà vẫn trong giai đoạn khó khăn,
nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa ngưng hoạt động nhưng vẫn có doanh nghiệp phát
triển và thành công. Đa phần những doanh nghiệp này đều là những doanh nghiệp
đã kịp chuyển đổi thích ứng với giai đoạn phát triển mới. Chuyển đổi là quá
trình không đơn giản và dễ dàng, nhưng đó là con đường duy nhất giúp chúng ta
thành công ở tầm cao mới. Hãy bắt đầu hành trình chuyển đổi từ trong suy nghĩ của
mỗi bản thân chúng ta. Làm được điều này, hy vọng chúng ta sẽ có được những
Apple, Samsung của Việt Nam tầm cỡ châu lục trong tương lai không xa.
Nguyễn Tân Kỷ